Beynimizin Sol Yarısı

Türkiye’nin halleri 1940’ların Almanya’sının veya İtalya’sının hallerine benziyor mu? Eğer ararsanız sayısız benzerlik bulmak müşkül değil. İnsan tabiatı dediğimiz şey mesela, 1940’lardan bu yana pek de değişmiş değil. Siyaset sosyolojisini belirleyen birçok sosyolojik faktör de benzerdir herhalde…

Öte yandan, dünya da 1940’ların dünyasını bazı bakımlardan andırıyor. Kapatılamamış ama hasıraltına süpürülmüş bir hesap vardı o vakitlerde de. Şimdi de yüz yıl önce çözüme ulaştırılamamış ama güç kullanılarak üstü örtülmüş bölgesel çelişkiler, zaman içinde derinleşmiş olarak sahneye çıkıyor.

İyi de…

Ta en dipten, aileden başlayarak, sosyal ilişkiler ağı neredeyse tepeden tırnağa değişti. Bir dönem, televizyonun altın çağlarında, televizyon denen cihazın neredeyse bütün sosyal ilişkiler düzenini formatladığı konuşuluyordu. Şimdi televizyonu ipleyen yok. Bir defa daha ve daha derinden formatlandı sosyoloji. Dünyanın güçler dengesi de, 1940’larda —ağır ağır inşa edildiği dönemde yani— tasavvur edilemeyecek biçimde şekillenmişti. Soğuk savaş düzeni sanki ilelebet sürecekmiş gibi hissederek büyüdük. Şimdi soğuk savaşı da, o dönemin ruh halini neredeyse hepten unuttuk.

Heraklitos haklıydı, aynı suda iki defa yıkanmak olacak iş değil. Bizim başımıza gelen —daha doğru bir deyişle bizim inşa ettiğimiz— hal, orijinal bir hal. Biz de zaten 1940’ların Almanlarından, İtalyanlarından çok farklıyız. Onlar ağırlıklı olarak beyinlerinin sağ yarısıyla karar veren, “yeni ve farklı bir dünya kuruluyor, aşina olmadığımız bir düzen zuhur ediyor, hissemizi istiyoruz” diyen toplumlardı. Biz ise beynimizin sol yarısıyla karar veriyoruz. Her şey bize aşina görünüyor. Her şeyde bir bildiklik, bir tanıdıklık buluyoruz. Daha önce seyredilmiş bir filmi seyrediyor olduğumuzdan neredeyse şüphemiz yok. Öyle olunca, filmin sonu da malum. Yapacak bir şey kalmayıveriyor.

Hem de hangi dönemde? İnsanlık tarihinde belki de benzeri olmamış ölçüde her şeyin eşzamanlı olarak altüst olduğu bir dönemde…

Hayret yani!