Libyalılar Yapamaz

Orta Doğuda olmayacak işler oluyor. Olmaması için yüz yıldır akla gelmeyecek tezgâhların kurulduğu şeyler oluyor. Olmaması güya garanti altına alınmış olan işler oluyor.

Orta Doğuda bu tür şeylerin mümkün olmaması lazımdı. Çünkü Orta Doğulular yapamazdı. Mesela Polonyalılar yapabilirdi. En baskıcı ortamda bile, Walesa önderliğinde tarih sahnesinde rol almaya talip olabilirlerdi. Ne de olsa Avrupalıydılar. Ama mesela Libyalılar? Ne münasebet.

Libyalıların bir şeyler yapmaya kalkabileceğinin aklınıza bile gelmemesi gerekiyor. O vakit de olup biteni anlatmak imkânsızlaşıyor. Tunuslular, Mısırlılar, Libyalılar yapmadığına göre kim yapıyor? Neden yapıyor?

Petrol mesela, işe yarayabilir. Çünkü Orta Doğuda mesela Libyalıların da mevcut olduğunun farkında olmayanlar bile biliyor, Orta Doğuda petrol var. Petrolün sistemi ciddi ölçüde tehdit edebilecek bir şantaj aracı olarak kullanılabileceği günler çok gerilerde kalmış. Üstelik Libya’nın petrolü zaten Libyalıların elinde değil. Dert değil, petrol her şeyi açıklamakta işe yarar.

Irak’ta da aynı şeyi yapmışlardı.

***

Yüz yıldır, içinde Orta Doğuluların olmadığı, ama petrolün kalın bir yer tuttuğu bir denklemleri vardı. Şimdi tarih yırtılıyor. Eski denklem işe yaramıyor. Orta Doğulular, yüz yıldır seyircisi olmaya mahkûm oldukları tarih sahnesine hücum ediyorlar. Bizimkiler ekranda akan görüntülere bakıyor ve petrol varilleri görüyorlar.

Tarih, gözlerinin önünde, otuz yıldır yırtılıyor. Antika denklemlerini değiştirmeye tenezzül etmiyorlar. Eski düzenin, eski hiyerarşinin hâlâ cari olduğuna inanmamızı istiyorlar. Güya antiemperyalistler ama emperyalistlerin saraylarının köpek kulübesine kadar terfi ettiler ya, onların diliyle havlıyorlar. Tarihi ancak Avrupalıların yazabileceğini, geri kalanın dolgu malzemesi olduğunu söyleyip duranların diliyle…

Mesele de zaten, petrol filan değil, tam da bu. Eski düzenin cari olduğuna inanmayı sürdürürseniz, eski düzen biraz daha sürecek. Sizin denklemde yeriniz olmadığına inanmayı sürdürürseniz, uslu uslu seyirci sıralarında oturmaya devam edeceksiniz. Sahne yine efendilerine kalacak. Eğer Libyalıların bir şeyler yapabilecekleri kazara aklınıza düşerse… Yandı gülüm keten helva.

Bu yüzden sayıklıyorlar: Libyalılar değil, Libyalılar bir şey yapmıyor. Yapamaz zaten. Petrol yüzünden, petrol yüzünden…

***

Bizim sahneden uzak tutulmamız için geliştirilmiş olan dili, Libyalılar için, Mısırlılar için kullanmaya zaten idmanlıydılar. Neymiş, bu topraklar hep diktatör çıkarırmış. Orta Doğuda Hitler, Franco, Stalin ayarında bir diktatör çıkmış mı? Hangi Orta Doğu toplumu kendi içinden, kendi rızasıyla böyle bir diktatör imal etmiş? Yenilmişler, müstemleke valilerine mahkûm olmuşlar. Şimdi birer birer başlarından atmaya çalışıyorlar.

Diktatör imalatı kötü bir şeyse hatırlatayım, o haltı yiyebilmiş yegâne medeniyet, kapısında havladığınız Batı medeniyetidir.

***

İtalya Irak’ta Amerika’nın suçlarına ortak olmaya karar verdiğinde, iki milyon İtalyan Roma’da toplanıp itiraz etti. İtalya devleti tındı mı? İtalyanlar tarihe çentik bile atamadılar. Sorun bakalım Fransızlara. Libya’da Fransa’nın ne aradığına mana verebilen kaç kişi var aralarında? Kaçı Fransa’nın Libya’da yapıp ettiklerini onaylıyor? Güya demokrasileri var. Ama şaklaban başkanlarını seçmekten başka bir rolleri hanidir yok. Fransızlar hanidir hiçbir şeyin öznesi değil.

Libya’da elindeki tüfeği havaya doğrultup Kaddafi’nin uçağına ateş eden kadın, bütün İtalyanlardan, bütün Fransızlardan daha hakiki, daha sahici. O Libyalı kadın yeni tarihin yeni öznelerinden biri. O kazanacak. Özne olamayan, hatta belki de özne olmayı istemeyecek kadar iğdiş edilmiş olan Fransızlar değil.

Tunus’un başına gelen Suriye’de de tekrarlanmasın, Mısır’da yaşananlar Arabistan’a sıçramasın, dominoların yıkılmasını Libya’da durduralım hayaliyle yapılıp edilenlerin hiçbir hükmü yok. Kaddafi gidecek. Sarkozy, Obama ve diğerleri de peşinden gidecekler.

Zaman alacak, ama olacak.

Cemalettin N. TAŞCI