Siyaset Ne İşe Yarar?
Beyin ne işe yarar? Hemen “ne var bunu bilmeyecek, düşünmeye yarar” demeyin. Biraz düşünün, evinizdeki kedinin de, hatta bahçenizdeki kertenkelenin de beyni var. Ama onlar sizin anladığınız manada düşünüyor filan değiller.
İnsan beyninin beyin kökü denen bir bölümü var. Benzeri bütün sürüngenlerde de var. Onun üstünde bütün memelilerde var olan bir başka bölüm var. Kafatasınızın içinde yer alan ve beyin dediğiniz organ, büyük ölçüde bu bölümlerden oluşur. Düşünmek dediğimiz faaliyeti yürüten korteks, bütün bu yapıyı örten, incecik bir kabuktan ibarettir.
Korteksin örttüğü o muazzam sistem olmasaydı, soğukta damarlarınıza daralmaları gerektiği emri gitmeyecekti. Isı kaybını telafi edemeyecek, ölecektiniz. Veya hava çok ısındığında ter bezleri harekete geçemeyecek, ısı kaybedemeyecektiniz.
Kanınızdaki şeker seviyesinden kan basıncınıza, gözlerinizi kırpmanıza kadar bir yığın şeyi, beyninizin alt bölümleri, kortekse hiç danışmadan yapıyor. Bir yandan bedenin unsurlarını ahenk içinde tutuyor. Bir yandan çevredeki değişimlere uyumu sağlıyor.
***
Beynin ne işe yaradığı sorulunca hemen “düşünmeye yarar” demek geldi ya içinizden, benzer bir hatayı siyasetin ne işe yaradığı konusunda da yapıyoruz.
Toplumlar, tıpkı insan bedeni gibi, kompleks organizmalar. Her toplumun unsurları arasında, sürekli değişen seviyelerde gerilimler oluşur. Bu tür gerilimler toplumun iş yapmasını sağlamak için elzemdir. Eğer kalp kasılıp gevşemezse, kan damarlar boyunca pompalanamaz mesela. Ancak gerilimler belirli seviyeleri aşarlarsa toplumun sağlığını tehdit ederler. Ayrıca, her toplumun her unsuru, dışarıdan gelen sinyallere farklı seviyede hassastır. Dolayısıyla toplum, çevrede oluşan gerilimlerden de nasibini alır.
Güncel bir misal: Tunus’ta olan şey Mısır’da, Libya’da, Arabistan’da tastamam aynı şekilde tekrarlanmaz ama her biri diğerinden çeşitli biçimlerde etkilenir. Eğer Tunus’ta olan şey sadece Tunus’ta kalsaydı, Mısır’da, Libya’da hiçbir şey olmasaydı, Tunus’un sosyal ruh durumu şimdikinden bambaşka olacaktı. Daha iyi veya daha kötü değil, bambaşka.
***
Toplumun iç gerilimlerinin ve dışarıdan gelen sinyallere göstereceği tepkinin toplumun menfaatine olmasını sağlamak işini siyaset yapar. Bu tarifin siyasetçi olmak için nasıl davranılmasını gerektiğini söylemediğinin elbette farkındayım. Hani “santraforun görevi gol atmaktır” gibi bir tarif bu. Santraforun işi budur ve nasıl gol atılacağını da kendisi bilir.
Toplumun korteksi ilmiye sınıfıdır, siyaset değil. Siyaset toplumun iç gerilimlerini yumuşatmak, hiç gerilim yoksa gerilim yaratmak filan gibi işleri yapar. Toplumda baş gösteren özlemleri sezmek, o özlemlerin ete kemiğe bürünmesini sağlamak, özlemler eğer toplumu felç edecek kadar aşırılaşmışsa onları törpülemek, toplumun çeşitli kesimlerinin imkân ve kabiliyetlerini işe yarar mecralara yönlendirmek, toplumun önüne hedefler koyup öfke ve nefretleri baskılamak, baskılanamayan öfke ve nefretleri toplumun menfaatine zarar vermeyecek alanlara akıtmak… Böyle bir yığın iş var. Ancak siyasetin yapabileceği ve memlekette neredeyse on beş yıldır yapılamayan işler bunlar.
Çektiğimiz ağrıların ağrıyan yerdeki bir arızadan kaynaklandığını zannediyorsunuz veya birilerinin tam oralarımıza vurduğunu düşünüyorsunuz ama, aslında çalışmayan yer beynimiz. Siyaset yapamıyoruz, siyaset…
Cemalettin N. TAŞCI